In dit hoofdstuk worden de risico’s en exogene ontwikkelingen genoemd, die effect kunnen hebben op het begrotingsresultaat 2022.
Inkomensregelingen en schuldhulpverlening
Een gevolg van de prijsstijgingen is daarnaast dat de kosten voor individuele bijzondere bijstand en minimaregelingen stijgen door een stijgend aantal aanvragen. Hoewel in 2022 een eenmalige energietoeslag wordt uitbetaald aan inwoners met een laag inkomen, is de verwachting dat deze eenmalige toeslag voor veel huishoudens niet voldoende is om financiële problemen te voorkomen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft berekend dat de energieprijzen in januari van dit jaar gemiddeld al 86% hoger lagen dan het jaar ervoor. Het ministerie geeft aan dat het aantal huishoudens met energiearmoede toeneemt, ook onder gezinnen die (net) niet in aanmerking komen voor de eenmalige toeslag. De oproep aan gemeenten is om voor deze gezinnen maatwerk te leveren via de individuele bijzondere bijstand. Ten slotte is de verwachting dat door de eenmalige energietoeslag een doelgroep wordt aangesproken die tot nu toe nog niet in beeld was van de gemeente. Het college is voornemens deze doelgroep actief te wijzen op andere minimaregelingen wat ook kan zorgen voor extra aanvragen.
Een ander effect van de prijsstijgingen is dat het aantal mensen met schulden stijgt. Hoewel dit in de eerste helft van 2022 nog niet is gebeurd, is de verwachting dat het beroep op schuldhulpverlening gaat toenemen.
Ontwikkelingen arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is gespannen. Dat betekent dat het steeds moeilijker wordt om goed gekwalificeerd personeel te vinden en dat de arbeidsmarkt in toenemende mate ook aan gemeentelijk personeel trekt. Door de vergrijzing ontstaat er ook een hogere uitstroom. Dit zorgt voor hogere werkdruk bij personeel, verlies aan kennis en lagere flexibiliteit om nieuwe kennis en expertise aan te trekken voor nieuwe en bestaande maatschappelijke vraagstukken. De kosten van werving stijgen de komende tijd, net als de doorlooptijd van wervingsacties. Extra inspanningen zijn ingezet om het imago van Leidschendam-Voorburg als werkgever te verbeteren en meer geschikte sollicitanten te motiveren om bij Leidschendam-Voorburg te solliciteren. Extra aandacht gaat ook uit naar het beter intern managen van talent en bieden van ontwikkelkansen aan medewerkers om hen langer te behouden. Dit vergt ook extra tijd en geld en kan leiden tot vertragingen in projecten of productie omdat er niet, of niet op tijd, voldoende gekwalificeerd personeel is.
Personeelstekorten bij partners
Zorgaanbieders, en op dit moment met name aanbieders van huishoudelijke ondersteuning, hebben veel moeite om personeel te vinden. Meerdere aanbieders hebben op dit moment een cliëntenstop. Verschillende gemeenten hebben al te maken met (lange) wachtlijsten.
Met aanbieders wordt regelmatig overlegd om een vinger aan de pols te houden, maar ook om na te denken over mogelijke oplossingen. Verruiming van arbeidstijden is bijvoorbeeld al doorgevoerd. Het vergroten van de zelfredzaamheid, kan mogelijk uitstel van huishoudelijke ondersteuning betekenen. Ook andere (innovatieve) vormen worden onderzocht om kwalitatieve zorg te blijven bieden aan hen die dat nodig hebben.
Woonplaatsbeginsel Jeugd
Met ingang van 1 januari 2022 is het woonplaatsbeginsel in de Jeugdwet gewijzigd. De wijziging van het woonplaatsbeginsel is de methodiek waarmee wordt bepaald welke gemeente financieel verantwoordelijk is voor de jeugdhulp die wordt ingezet. Met de wijziging van het woonplaatsbeginsel worden de budgetten Voogdij-18+ herverdeeld over de gemeenten. Vooralsnog is het uitgangspunt dat de kostenontwikkeling in 2022 gelijk is aan de budgetontwikkeling. Het risico bestaat dat de kosten zich anders ontwikkelen dan het budget. Eind 2022 zal blijken of de daling van de uitgaven gelijk is aan de daling van het budget dat de gemeente van het Rijk voor jeugdzorg ontvangt.
Continuïteit Schakenbosch
De instroom van cliënten in JeugdzorgPlus loopt landelijk terug. De oorzaak hiervan is nog onvoldoende duidelijk. Er kan sprake zijn van een beleidseffect of van samenhang met een verhoogde instroom in de justitiële jeugdinrichtingen (waterbedeffect). Er lijkt geen sprake van een effect van corona omdat de instroom ook in de afgelopen periode (landelijk) laag blijft. Het resultaat van de lagere instroom is dat de exploitatie en daarmee de continuïteit van JeugdzorgPlus-instellingen, waaronder Schakenbosch, onder druk komt te staan. Op advies van de jeugdautoriteit werkt de regio Haaglanden, als accounthoudende regio, in samenwerking met Schakenbosch en de andere jeugdhulpregio’s in Zuid-Holland aan een continuïteit- en herstelplan. Dit plan wordt uiterlijk oktober 2022 afgerond en heeft een financieel nadelig effect voor gemeenten die afhankelijk zijn van het uiteindelijke plan. De zorgvorm JeugdzorgPlus is een essentiële, hoog-specialistische zorgfunctie die behouden moet blijven waarbij de invulling van de zorg wel verandert als gevolg van de transformatie van gesloten jeugdhulp.
Oekraïne crisis
De Oekraïne crisis als gevolg van de inval door Rusland heeft gevolgen voor gemeenten. Op de raadsvergadering van 10 mei is besloten (ibabs-nummer 2768) een bestemmingsreserve te vormen voor het organiseren en bieden van duurzame opvang, voorzieningen via het loket Oekraïne, onderwijs en kinderopvang aan vluchtelingen uit Oekraïne. Er is destijds een bedrag van € 1,5 miljoen gestort in de reserve en beschikbaar gesteld om de benodigde maatregelen te nemen. De huidige berekeningen laten zien dat er dit jaar maximaal € 0,5 miljoen benodigd is, waardoor de reserve hierop is aangepast. Er blijft wel onzekerheid over de exacte vergoeding.
Daarna geldt voor zowel de landelijke, regionale als de lokale maatregelen dat zij veel vragen van de gemeentelijke organisatie. Extra, of andere, inzet van medewerkers is noodzakelijk. Dit heeft invloed op lopende en nieuwe taken en dossiers en de prioritering.
Corona
Gezien de huidige coronacijfers lijkt het coronavirus onder controle. Het is echter mogelijk dat het virus lopende het jaar weer toeslaat. Op dit moment is het lastig in te schatten wat de effecten hiervan op de gemeentelijke organisatie en de samenleving gaan zijn.